خوانش نگاره‌های مانوی بر پایه‌ی نظریه‌ی کهن الگوی یونگ

نگارگری مانوی با جذب عناصر و نمادهای هنری و قومی ادیان سرزمین خود و با الهام گرفتن از بن مایه‌های اسطوره‌ای دیگر اقوام، پایه‌های اولیه‌ی نگارگری ایرانی را بنا نهاد؛ آن‌گاه با گفتمان نمادین و عرفانی مخصوص به خود در ذهنیت نگارگر ایرانی تداوم یافت. یونگ معتقد است خاطرات جمعی اقوام پیشین در ناخودآگاه انسان امروزی و به صورت کهن الگوها یا همان تصاویر آغازین پدیدار شده و بازنمای زبانی نمادین در اثر هنری می‌شوند. مانویان نیز با تکیه بر آیین و عرفان پیشین خود که از سرزمین‌های مختلف کسب کرده بودند، مفاهیمی مطرح ‌کردند که ریشه‌هایی مشترک با آیین‌های پیش از خود داشت. این بن‌مایه‌ها در موضوعاتی که قصد بیان مفاهیم  بزرگ و تجریدی دارند، تبدیل به نماد می‌شوند. زبان نمادین مانویان به دو صورت در نگاره‌ها جلوه می‌کند؛  نماد‌های مضمونی و نمادهای تصویری. در این مقاله نمادهای مضمونی و تصویری به کار رفته در نگاره‌های مانوی و نقش ناخودآگاه جمعی در شکل گیری و تداوم هنر مانوی شناسایی و تحلیل شده‌ است.